Làng muối Tuyết Diêm có lịch sử hình thành từ thế kỷ 18, gắn liền với cuộc sống của người dân ven biển và quá trình hình thành phát triển của tỉnh Phú Yên. Từ thời vua Gia Long có tên gọi là Hoa Diêm, sang thời vua Minh Mạng đổi thành Tuyết Diêm khi người dân bắt đầu khai thác nước mặn từ dầm Cù Mông vào để sản xuất muối. Tên Tuyết Diêm, với ý nghĩa "muối trắng như tuyết", không chỉ miêu tả vẻ đẹp tinh khôi của muối mà còn ngầm khẳng định chất lượng vượt trội của loại muối đặc sản của thị xã Sông Cầu, Phú Yên. Khác với những vùng muối khác, nơi hạt muối thu hoạch từ ruộng đã là thành phẩm cuối cùng, người dân Tuyết Diêm còn tiếp tục chế biến để tạo ra những sản phẩm muối tinh túy hơn. Muối Tuyết diêm không những trắng như tuyết mà phẩm chất rất tốt, nhiều người làm nước mắm xa gần đến mua về chượp với con cá cơm để có những lít nước mắm nhỉ ngon nhất. Từ đó, đã dần hình thành các làng nghề nước mắm truyền thống nổi tiếng đến tận ngày nay như Làng nghề nước mắm truyền thống Gành Đỏ, Làng nghề nước mắm truyền thống Mỹ Quang, Làng nước mắm truyền thống Mỹ Á, …
Theo lời người dân nơi đây kể lại, thời Pháp thuộc, muối ở Tuyết Diêm quý giá như vàng. Chính quyền thực dân lúc bấy gờ đã cho xây dựng những nhà kho kiên cố giữa đồng muối, phân công cả một hệ thống quan chức từ chánh chủ thầu, phó chủ thầu đến thầy cai, thầy đội, lính bồi luân phiên canh gác ngày đêm để bảo vệ từng hạt muối. Giá trị của muối lúc bấy giờ được diễn tả qua câu ca của người dân trong làng: "Muối Cù Mông ba mươi đồng một hạt"...
Ngoài tên muối Tuyết Diêm còn có tên gọi khác là muối Cù Mông. Các vị lão diêm dân giải thích về cái tên "muối Cù Mông" rằng: "Bởi làng nằm ngay dưới chân đèo Cù Mông, ngày xưa, tàu thuyền từ Nam chí Bắc đến đây mua muối đều lấy hướng Nam chân đèo Cù Mông làm dấu, rồi lái mũi tàu vào Tuyết Diêm. Đây là đồng muối duy nhất ở Phú Yên vang danh với hạt muối trắng tinh, chắc mẩy, vị mặn đậm đà mà không hề gắt."
Vẻ đẹp của làng muối Tuyết Diêm không chỉ nằm ở những ruộng muối bạt ngàn mà còn ở hình ảnh những diêm dân cần mẫn, chăm chỉ lao động, chân chất, bình dị. Dưới ánh nắng chói chang, họ cặm cụi cào muối, vun đống, tạo nên những hình ảnh đẹp và đầy ý nghĩa về cuộc sống lao động của người dân vùng biển.
Khám phá vẻ đẹp "muối mặn" của làng Tuyết Diêm
Tham quan trãi nghiệm cánh đồng muối Tuyết Diêm
Một trong những trải nghiệm khó quên khi đến làng muối Tuyết Diêm chính là dạo bước giữa cánh đồng muối trắng bạt ngàn, cảm nhận vẻ đẹp "muối mặn" đặc trưng của vùng biển miền Trung.
Dưới ánh nắng chói chang, những ruộng muối trải dài tít tắp như những tấm gương khổng lồ phản chiếu bầu trời xanh thẳm. Hạt muối lấp lánh dưới nắng, tạo nên một cảnh tượng lộng lẫy và huyền ảo. Bạn có thể dạo bước trên những con đường nhỏ giữa ruộng muối, cảm nhận mặt đất nóng ran dưới chân và hít thở không khí trong lành mang theo mùi mặn mòi của biển.
Đây cũng là cơ hội để bạn giao lưu với những người diêm dân chăm chỉ, hiểu thêm về công việc làm muối truyền thống và chụp những bức ảnh độc đáo với background là cánh đồng muối trắng muốt.
Ngoài ra, cánh đồng muối là background tuyệt vời để bạn thỏa sức sáng tạo những bức ảnh "sống ảo" độc đáo. Hãy thử diện những bộ trang phục sặc sỡ để tạo sự tương phản với màu trắng của muối và ghi lại những khoảnh khắc đẹp nhất.
Trãi nghiệm tìm hiểu quy trình làm muối hầm Tuyết Diêm
Đến thăm làng muối Tuyết Diêm, bạn sẽ được trải nghiệm một hành trình thú vị khám phá quy trình làm muối truyền thống, tìm hiểu về nghề làm muối vất vả mà đầy tự hào của diêm dân nơi đây.
Muối sau khi được thu hoạch sẽ được nhân công cẩn thận xếp vào lò và đun liên tục trong 24 giờ. Trong suốt quá trình này, những người thợ lành nghề sẽ khéo léo dùng xẻng xúc than lửa từ cửa phủ lên bề mặt lò nhiều lần nhằm đảm bảo nhiệt lượng được phân bổ đồng đều. Khi muối đã "chín", người ta sẽ để nguội rồi mới bưng ra cho những nữ nhân công dùng tay sàng lọc, lấy phần bột muối thơm, mịn nhất. Chính quy trình công phu, độc đáo này đã tạo nên sự khác biệt cho muối Tuyết Diêm, giúp nó nổi tiếng hơn so với những vùng khác.
Mua muối làm quà lưu niệm
Chuyến du lịch đến làng muối Tuyết Diêm, Phú Yên sẽ thêm phần trọn vẹn khi bạn mang về những gói muối đặc sản làm quà cho người thân và bạn bè. Hương vị "muối mặn" đặc trưng của vùng biển miền Trung chắc chắn sẽ là món quà ý nghĩa, gửi gắm tấm lòng và những kỷ niệm đẹp trong chuyến đi của bạn.
Hạt muối trắng như tuyết, nhỏ nhoi nhưng nó cũng quan trọng cho cuộc sống của con người. Không thể thiếu muối dù nó chỉ cần một lượng rất nhỏ. Hạt muối còn gắn kết tình cảm con người từ ngàn xưa cho tới mãi mãi về sau:
"Tay bưng đĩa muối chấm gừng,
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau".
Hạt muối còn là tín vật tâm linh của người dân nơi đây
Người xưa có câu “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”, dù tập tục này ngày nay đã bị mai một dần nhưng ở một số miền biển, người dân vẫn thực hiện như một nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong những ngày đầu năm.
Tục "Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi" ngày Tết của người Việt xuất phát từ những niềm tin tâm linh và cũng từ nhu cầu đời sống thực tế. Theo quan niệm của người xưa, muối là thứ mặn, chống xú uế, và có thể xua đuổi tà ma, và đem lại nhiều may mắn trong gia đình. Mua muối đầu năm để giữ cho quanh năm tình người cũng mặn mà, gia đình hòa khí, sự hòa thuận, gắn bó keo sơn giữa vợ chồng, con cái. Hơn thế nữa còn là sự mặn mà, tình thân thiết quanh năm trong các quan hệ ứng xử, quan hệ làm ăn. Bên cạnh đó, người Việt vốn cần cù, chịu khó và rất tiết kiệm. Ý nghĩa của việc “mua muối đầu năm” là để cha mẹ nhắc nhở con cái “ăn dè, ăn nhịn”, tiết kiệm để dành tiền “cuối năm mua vôi” xây nhà.
Những gói muối nhỏ ngày Tết thường không tính đến giá trị thực của hàng hóa. Gói nhỏ này thường được mua về cất giữ như một niềm mong ước về một năm mới mặn mà, gắn kết. Tập tục đầu năm mua muối đã được các thế hệ trong gia đình chị truyền nhau thực hiện từ xa xưa. Muối trở thành tín ngưỡng văn hóa không thể thiếu trong đời sống tinh thần của gia đình mỗi dịp Tết ở nhiều vùng quê quen biển.
Ngày nay, khi xã hội ngày càng phát triển theo hướng hiện đại, phong tục này dần trở nên mai một. Tuy nhiên, những ẩn sâu trong nét đẹp văn hóa thì không dễ thay đổi, đó có thể xem như những gì được gọi là mã văn hóa - tri thức dân gian, những cảm nhận đẹp đẽ về cuộc đời mà tiền nhân đúc kết. Lưu giữ nét đẹp này cũng là cách để bảo tồn những giá trị văn hóa mà cha ông để lại.
Làng nghề sản xuất muối Tuyết Diêm là một điểm đến văn hóa độc đáo, nơi có thể tìm hiểu về nghề làm muối truyền thống, văn hóa và những trải nghiệm đầy thú vị về hoạt động của làng nghề, cuộc sống lao động của người diêm dân nơi đây.
Hạt muối
Lung linh hạt trắng
Phơi trắng đồng trưa
Bàn tay của sóng
Đưa nước lên bờ
Bàn tay của mẹ
Chia đều từng ô
Bàn tay của gió
Quạt cho nắng khô
Bao nhiêu bàn tay
Làm nên hạt muối
Nhỏ xíu, lạ chưa!
Nguồn: Nguyễn Đức Thắng – Chi cục trưởng, Chi cục Phát triển nông thôn Phú Yên tổng hợp
Tin nổi bật 